Kent estetiğinde yeni yaklaşım

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının “Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yeni düzenlemelerde; şehir ana ulaşım planlarında “enerji verimliliğine” odaklanılırken, şehir ve mahalle merkezlerinde Bölgesel Otopark yapılabilmesinin yolu açıldı.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın “Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”, 13 Mart 2022 tarih ve 31777 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Şehir Ana Ulaşım Planı
Ulaşımda enerji verimliliğini artırmak ve iklim değişikliğine olumlu katkı sağlamak amacıyla Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 7’nci maddesinin birinci fıkrasına (m) bendi eklenerek, şehir ulaşım ana planlarının enerji verimliliği öncelikli olması sağlandı.
Yeni düzenlemede (m) bendinde şunlar kaydedildi:
“Kentsel ulaşım ana planın hazırlanmasına dair süreçler, 02.05.2019 tarihli ve 30762 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan ‘Ulaşımda Enerji Verimliliğinin Artırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’ hükümlerine göre yürütülür.”
Bölgesel otopark imkânı sağlandı
Yerleşme bütününe hizmet eden ve “merkezî iş alanı” olarak da tanımlanan şehir ana merkezleri ile mahalle merkezlerinin tanımları, aynı Yönetmeliğin 21’inci maddesine eklenen yeni fıkra ile açıklanarak anlaşılabilir hâle getirildi. Eklenen fıkra ile şehir merkezlerinde ve mahalle merkezlerinde plan kararlarıyla Bölgesel Otopark yapılabilmesi imkânı sağlandı.
Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 21’inci maddesine eklenen yeni fıkrada şunlar yer aldı:
“(15) Yerleşme bütününe hizmet veren ana merkezler ile alt merkezler, birbirleri ile ilişkileri ve erişilebilirlikleri gözetilmek suretiyle aşağıdaki hususlar da dikkate alınarak oluşturulur:
Ana merkez veya merkezi iş alanları; yönetim alanları, iş merkezleri, sosyal altyapı, konaklama, açık ve yeşil alanlar, genel ve bölgesel otopark, ulaşım ana istasyonları gibi kullanımları içerir. Bu merkezlerin, toplayıcı veya tali yolların kesiştiği noktalarda hizmet ettiği alanın büyüklüğüne, nüfusuna, otopark ihtiyacına göre ve taşıt, toplu taşıma ve bisiklet yolları ile erişilebilirliği dikkate alınarak belirlenmesi esastır.
Semt veya mahalle merkezleri gibi alt merkezler; asli olarak semt veya mahalle nüfusuna hizmet vermek üzere idari tesis alanları, ticaret, eğitim, sağlık tesisleri, ibadet yerleri, sosyal ve kültürel tesis gibi kullanımlar ile park, oyun alanları, meydan gibi açık alanlar, genel ve bölge otoparkları, spor tesisleri gibi kullanımları bünyesinde bulundurur. Bu merkezlerin birbirleriyle ve ana merkezle bağlantılarının, toplu taşıma, bisiklet ve yaya ulaşımı, açık ve yeşil alan sürekliliği ile sağlanması esastır.”
Kent estetiğine katkı
Kent estetiği için Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 30’uncu maddesinin birinci, üçüncü, yedinci ve sekizinci fıkralarında da değişikliğe gidildi.
Kentsel tasarım çalışmalarının yaygınlaşmasını sağlayacak hükümlerin de oluşturulduğu yeni değişiklikler, kent estetiğine katkı sağlaması için belediyelere “kentsel tasarım komisyonu” kurabilme imkânı veriyor.
Belediyelerin kentsel tasarımı yaygınlaştırabilmesi amacını taşıyan değişiklik, belediyelerce kentlerin yöresel özelliklerine göre kentsel tasarım rehberi hazırlayabilmelerinin de önünü açıyor.
Yeni düzenlemede; kentsel tasarım yapılarak yaya bölgeleri, meydanlar gibi kamuya açık alanların daha estetik ve insan odaklı olabilmesi yönünde düzenlemeler yapılabileceği vurgulanıyor.
Yönetmeliğin 30’uncu maddesinin birinci, üçüncü, yedinci ve sekizinci fıkralarında yapılan değişiklik şu şekilde:
“(1) Kentsel tasarım projesi yapılacak alanın sınırları imar planında gösterilebilir. Kentsel tasarım projelerinin uygulama imar planlarıyla birlikte hazırlanması halinde, bu projelerdeki gerekli ayrıntılar imar planı kararlarında yer alabilir.
(3) Kentsel tasarım projelerinin incelenmesi ve değerlendirilmesi amaçlı gerektiğinde idarelerde kentsel tasarım değerlendirme komisyonu kurulabilir.
(7) İdare gerekli gördüğü alanlarda mekânın imge, anlam ve kimlik kazanmasını, estetik ve sanat değerinin yükseltilmesini, yapıların bir uyum içerisinde ve bütünlük oluşturacak şekilde düzenlenmesini amaçlayan ve mekânsal planlama sistematiği içerisinde uygulamaya yönelik kılavuz ve tavsiye niteliğinde kararları içerecek şekilde kentsel tasarım rehberi hazırlayabilir.
(8) Yaya bölgeleri ve meydanlar gibi kamuya açık alanlar imar planı kararları doğrultusunda kentsel tasarım projeleri ile düzenlenebilir.”
İmar planı gösterimlerinde de düzenleme yapıldı
Belediyelerin asli görevlerinden olan imar planlarının kolay ve anlaşılabilir olması için “lejant” olarak adlandırılan imar planlarının gösterimleri, belediyelerin talepleri ve ihtiyaçları doğrultusunda yeniden düzenlendi.
Yeniden düzenlenen “Ortak Gösterimler”, “Çevre Düzeni Planı Gösterimleri”, “Nazım İmar Planı Gösterimleri”, “Uygulama İmar Planı Gösterimleri” ve “Mekânsal Planlar Detay Katalogları” başlıklarını taşıyan e-dokümanlar “https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/03/20220313-1.htm” adresi üzerinden yayımlandı.