Türkiye'de bir ilk

Bitlis'te çığ riskinin önceden tespit edilmesi amacıyla yaklaşık 1,5 yıl önce başlatılan Mobil Çığ Gözlem Projesi'nin birinci fazı tamamlandı.
Türkiye'de ilk kez uygulanan proje, AFAD Başkanlığı koordinesinde TÜBİTAK desteğiyle hayata geçirildi. Projenin pilot ili olarak seçilen Bitlis'te, özellikle İnönü Mahallesi'nin kuzey yamaçlarında geçmişte yaşanan çığların ardından vatandaşların yaşadığı tedirginlik ve riskleri azaltması hedefleniyor. Yaklaşık 140 haneyi etkileyen bölgede çığ riski bulunuyordu.
AFAD İl Müdürlüğü teknik personelinin fikriyle geliştirilen projede, ilk etapta bölgenin en üst kısmına bir çığ gözlem istasyonu yerleştirildi. Dideban Dağı'nda kurulan istasyona bağlı olarak 12 sensor yerleştirildi. Bu sensorlar; kar kalınlığı, toprak sıcaklığı, nem, rüzgâr yönü ve şiddeti gibi verileri ölçerek mobil istasyona aktarıyor.
Başlangıçta sabit bir sistem olarak planlanan proje, teknik ekibin çalışmaları ve TÜBİTAK'ın katkılarıyla mobil istasyona dönüştürüldü. Geliştirilen özel karavan sayesinde, gözlem sistemi artık farklı afet bölgelerine de taşınabiliyor. Proje kapsamında geliştirilen karavan; güneş panelleriyle kendi enerjisini üretebilen, 4 kişinin konaklayabileceği, mutfak ve modüler banyo gibi donanımlara sahip kompakt bir mobil gözlem istasyonu olarak tasarlandı.

"1. fazını tamamlamış bulunmaktayız"
Konuyla ilgili gazetecilere açıklamalarda bulunan AFAD Bitlis İl Müdürü Kerem Oruk, "Yaklaşık 1,5 yıl önce başladığımız, projenin bugün itibariyle 1. fazını tamamlamış bulunmaktayız. Bu projemiz ilk etapta malumunuz olduğu üzere ilimiz İnönü Mahallesi'nin arka kısım kuzey yamaçlarında yıllara sari olmak üzere birden fazla kez oluşan çığlardan sonra halkımızın tedirginliği ve yaşamış olduğu dezavantajlardan dolayı bir önlem projesi alma ihtiyacı üzerine gelişen bir projedir" dedi.

"Bölgenin kuzey yamacına bir çığ gözlem istasyonu yerleştirildi"
Yaklaşık 140 hanelik bir alanda çığ riskinin mevcut olduğunu belirten Oruk, sözlerine şöyle devam etti:
"Bir bölgeyi afete maruz ilan edip imara kapatmak en kolay tedbir. Ancak maliyet ve devamlılık olarak düşündüğümüz zaman bölgede önlem her zaman daha efektif sonuçlar doğuracağı inancından yola çıktığımız bir projede yaklaşık 140 haneyi etkileyen bir alanda çığ risklerimiz mevcuttu. Buraya bir önlem projesi olarak başladık. Birinci etapta bölgenin kuzey yamacına bir çığ gözlem istasyonu yerleştirildi. AFAD Başkanlığımız tarafından yürütülen bu proje. Türkiye'de ilk defa uygulanan bir proje ve bunun pilot ili olarak Bitlis ilimiz seçildi. Bu bölgeyi alana dahil ettik. Proje kapsamında bir çığ gözlem istasyonu kuruldu. 12 tane sensor yerleştirildi. Bu sensorlar akabinde gelen verileri mobil istasyonumuz olan çığ gözlem istasyonuna aktarma ile geliştirilen bir proje. İlk etapta sadece bir gözlemle başlayıp orada sabit bir alana veri aktarılması planlanırken teknik ekibimizin çalışmaları ve TÜBİTAK'ın geliştirmeleri sonucunda bir hareketli istasyona çevrildi projemiz. Proje kapsamında daha sonra bir karavan ve mobil gözlem istasyonu geliştirildi. Şu an Dideban Dağı'nda oluşturulan 12 tane gözlem istasyonu sonucunda bölgede yağan kar miktarı, toprak sıcaklığı, rüzgâr sıcaklığı, nem ve kar kalınlığı ölçülerek bölgede oluşan kar karakteristiği bir moderatör aracılığıyla analizi yapılacak" diye konuştu.

"TÜBİTAK tarafından yerli ve milli bir yazılım programı geliştirildi"
"Gelen veriler analiz edildikten sonra bölgede çığ riski olmadan önce belirlenmiş olacak ve bölgeye en azından riski tam olarak ortaya konmuş olacaktır" diyen AFAD Bitlis İl Müdürü Kerem Oruk, "İkinci etapta ise bunun önlem aşamasına geçilecektir. Gözlem istasyonundan gelen verilerin sağlıklı analizi için bize TÜBİTAK tarafından yerli ve milli bir yazılım programı geliştirildi. Bu meyanda artık yurt dışına bağlı kalmaksızın yerel imkanlarımızla yapılan yazılım programı sayesinde artık analizlerimiz ve dışa bağımlılığımız ortadan kalkmış olacak. Bu sayede halkımız ve milletimiz daha çok güvenli bir ortamda yaşamını idame ettirmeye devam edecektir. Bu kapsamda aldığımız mobil gözlem istasyonumuz çok kompakt ve kapsamlı bir istasyon olarak hizmet verecektir. İstediğimiz her alana çekebileceğiz. Şu an ilk etapta sadece Didaban Dağı bölgesine yerleştirildi. Ancak gözlem istasyonlarımızın sayısını arttırarak daha sonra örnekleme yapıyorum. Nemrut bölgesine veyahut Karçinbaşı bölgesinde ana yollarımızın güzergahına bu sensorlerimizi arttırarak bütün veri akışlarımızı tek bir istasyona taşıyabileceğiz. Bu verilerimiz aynı zamanda AFAD Başkanlığımız Ankara'dan ve TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) yerleşkesinden de gözlemlenecek. Bizim gözümüzden kaçan bir şey olması halinde oralardan da bizlere uyarılar geliyor olacaktır. Umarım ikinci etabında daha geniş lokasyonlarda bu hizmeti vermiş olmayı umut ediyoruz" şeklinde konuştu.

"Operatör aracılığıyla bu riski önceden görüp tespit etmiş olacağız"
Karavan hakkında da bilgiler veren Oruk, "İçerisinde özel yazılımı olan bir bilgisayarımız ve 4 kişinin konaklayabileceği karavan olarak tasarlandı. Bu sadece çığ olarak kalmayacak. Afetselliği olan herhangi bir bölgeye anında intikali sağlayarak ekibimizin de orada aynı zamanda yaşam şartlarını devam ettirebilecek konforlu bir alan oluşturacaktır bizlere. Bu kapsamda geliştirilen karavanımızda mutfağından modüler banyo WC'sine kadar ihtiyaç duyabileceğimiz her şeyi tasarlamıştır. Enerjiye ihtiyaç duymayacaktır. Güneş panelleriyle kendi enerjisini üretebilen bir sistem. Artı olarak doğal gazını, suyunu modüler sistemindeki haznelerinde koruyabilen bir yapıda tasarlanan bir ekipman. Bu noktada ilimize böyle bir proje kazandırdığımız için de mutlu ve gururluyuz. Bir bölgede kar yağdığı sürece toprağın sıcaklığı, kar kalınlığı, rüzgârın yönü, şiddeti ve havanın nemine bağlı olarak kar karakteristiği ortaya çıkacaktır. Bizim operatörlerimiz sistemde bunu analiz ettiği zaman o bölgede çığın oluşumuna müsaitliğini net bir şekilde görecektir. Bizim buradaki en büyük amacımız zaten çığı önceden haber alabilmek. Biz buradaki teknik personelimizi operatör aracılığıyla bu riski önceden görüp tespit etmiş olacağız. Bize bu projenin en büyük avantajlarından biri de bu olacaktır" diye konuştu.