Dünya Tarihi Osmanlı Arşivlerinde

Başbakanlık Osmanlı Arşivi Uzmanı Dr. Mustafa Küçük, Erzurum’da Osmanlı evrakının kültürel ve diplomatik önemini anlattı. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü bünyesinde kurulan “Bilgi Kulübü”nün davetlisi olarak Erzurum’a gelen Küçük, Osmanlı Arşivi hakkında detaylı bilgiler verdi.

Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü bünyesinde kurulan “Bilgi Kulübü”, yeni bir etkinliğe daha imzasını attı.

Başbakanlık Osmanlı Arşivi Uzmanı Dr. Mustafa Küçük’ü Erzurum’a davet eden kulüp, Osmanlı Arşivi’nin tarihçesi ve bu arşivin Türk ve dünya tarihi açısından taşıdığı önemi, konunun uzmanı olan Küçük’ten dinledi. Edebiyat Fakültesi Dekan Yardımcıları Prof. Dr. Hüseyin Yurttaş ve Doç. Dr. Süleyman Çiğdem’in de katıldığı konferansa, diğer fakülte ve bölümlerde görevli öğretim üyeleriyle öğrenciler de büyük ilgi gösterdi. 

Konferansta, Osmanlı Devleti’nin, 14. asırdan 20. asrın başlarına kadar 600 küsur yıl yaşamış; Asya, Avrupa ve Afrika’nın önemli bir kısmına yayılmış bir devlet olduğunu anlatan Dr. Mustafa Küçük, bugün onun mirası üzerinde otuzu aşkın devletin hüküm sürdüğünü kaydetti. Bu devletlerin en az 500 yıllık tarihlerinin ana kaynaklarının Osmanlı Devleti arşivlerinde bulunduğuna dikkati çeken Küçük, “Bu arşivlerin Akdeniz ve Avrupa ülkeleri tarihi için birinci derecede önemli arşivler olduğu kabul edilmektedir. Bilhassa sosyal, iktisadi, idari, nüfus ve benzeri konulardaki araştırmaların önem kazandığı çağımızda bu arşivler, oldukça zengin tarih kaynaklarını muhafaza etmektedirler. Bu belgelerden Osmanlı Devletinin siyasi, iktisadi, içtimai ve benzeri konulardaki portresini çıkarmak mümkündür. Adı geçen bölge ülkelerinden özellikle Ortadoğu Müslüman ülkelerinde ve Balkan devletlerinde Osmanlı dönemine ait vesikalar bulunmakla beraber, bunların asıl kaynakları Osmanlı arşivlerinde bulunmaktadır.” diye konuştu. 

Osmanlı arşivlerini incelemeden adı geçen ülkelerdeki devletlerin tarihlerini tam anlamı ile yazabilmenin mümkün olmadığını dile getiren Küçük, Osmanlı Arşivi’nin tarihçesine de değindi. Osmanlı Devletinde arşivcilik hizmetinin baştan beri bulunmasına karşılık; modern bir anlayışla yapılmaya başlanan ilk arşivcilik teşebbüsünün Tanzimat’tan sonra 1845de Sadrazam Mustafa Reşid Paşa ile başladığını belirten Küçük, “Mustafa Reşid Paşa, Osmanlı İmparatorluğunun merkez teşkilatına dahil olan üç temel kuruluş yani Bâb-ı Âsafi, Bâb-ı Defterî ve Dîvân-ı Hümâyûn vesikalarını bir araya toplattırarak Başbakanlık Osmanlı Arşivinin esasını oluşturan binanın temelini attı. Bu bina tamamlanması ile Hazine-i Evrak, yani Osmanlı Arşivi modern bir hüviyete kavuşmuş oldu.” ifadelerini kullandı. Osmanlı’da yazı türleri üzerine bilgiler de aktaran Küçük, daha sonra konferansa katılanların sorularını yanıtladı.

Öte yandan konferansta, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü bünyesinde oluşturulan “Bilgi Kulübü”nün çalışmaları da anlatıldı. 2008 yılında kurulan Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Bilgi Kulübü’nün, çeşitli ‘eğlence ve kültür’ etkinlikleriyle, bölüm öğrencilerinin daha sosyal bir üniversite hayatı yaşamasını amaç olarak benimsediği açıklandı. Açıklamada şu bilgilere yer verildi: “Bilgi Kulübü, her yıl düzenlediği geleneksel tanışma gecesi programıyla, öğrenen ve öğreten arasındaki diyalogu daha samimi bir ortama taşımayı başarmıştır. Ayrıca, yeni gelen öğrencilerin okula ve şehre daha kolay adapte olmalarına katkı da sağlamıştır. Kulüp ilk olarak, bölüm öğrencileri için bir seminer düzenlemiş ve Prof. Dr. Hasan Seçen’i konuk etmiştir. 2009 yılında bütün öğrencilerin ve öğretim görevlilerinin katıldığı bir de piknik düzenlemiştir. Bunların yanı sıra, organize edilen “Kitap, Kütüphane ve Erzurum” konulu söyleşiye, Erzurum’un düşman işgalinden kurtuluşunda önemli rol oynayan Yüzbaşı Ahmet Edip Somunoğlu’nun 87 yaşındaki kızı Hatice Somunoğlu da katılmıştır.”